Kanaal Pommeroeul Condé

De rivier de Haine werd na het ontdekken van rijke steenkoollagen in de grond bij het Borinage gebied bij Bergen, gebruikt voor het transport van de steenkool naar de Schelde. Met kleine scheepjes van 45 ton werd de steenkool naar de Schelde vervoerd. Vandaar waren steden als Antoing, Doornik en Gent goede handelsplaatsen voor de steenkool. De rivier de Haine was echter vrij beperkt in de transportmogelijkheden. Er werd een plan bedacht ter verbetering van de transportmogelijkheden. Zo ontstond het idee om een lateraal kanaal langs de Haine te graven.

Het kanaal Pommerœul-Condé, of Canal de Mons à Condé, was een lateraal kanaal langs de rivier de Haine, wat liep van Bergen (Mons) naar Condé. Het oorspronkelijke kanaal werd tussen 1807 en 1817 gebouwd, was 25 kilometer lang en had 7 sluizen. Hierdoor kon veel beter gebruik worden gemaakt van scheepvaart voor het afvoeren van de steenkool uit het gebied.

Het kanaal was een succes tot aan de slag bij Waterloo. De gevolgen van de slag bij Waterloo maakte dat een stuk van het kanaal, niet langer op Frans grondgebied lag. De vrije doorgang van scheepvaart was onmogelijk geworden. De Franssen eisten tolgelden waardoor het transport van steenkool dubbel zo duur werd.

Koning Willem de eerste verzocht een oplossing voor het tolgeld probleem in Frankrijk. Hij liet onderzoek doen naar een kanaal uitsluitend over Belgisch grondgebied. Hieruit volgde het kanaal Pommerœul-Blaton-Antoing. Dit sloot aan op het kanaal Pommerœul-Condé bij Malmaison.

Het kanaal Nimy Blaton maakte het halverwege de 20e eeuw mogelijk om met grotere schepen tot 1350 ton het transport te kunnen doen. Hierdoor kwam er een grote en korte verbinding met de Schelde tot stand.

Het Belgische deel van het kanaal Pommerœul-Condé werd begin jaren tachtig aangepast. Het sluit aan op het kanaal Nimy Blaton, wat het oude kanaal Pommerœul-Blaton-Antoing vervangt. Het deel wat als lateraal kanaal langs de Haine was gebouwd werd gedempt, en er werd de snelweg A7 op gebouwd. Stille getuige van het kanaal is het gebouw van het Schippersinternaat, gelegen aan Rue de Bateliers in Saint-Ghislain. Aan de Franse grens sloot het aan op het oorspronkelijke kanaal Pommerœul-Condé, met het idee om ook een verbinding voor 1350 tons schepen naar Condé te vormen. Frankrijk heeft het kanaal echter niet volledig aangepast naar het Belgische voorbeeld.

Sinds ongeveer 1992 is de verbinding met Frankrijk helemaal niet meer mogelijk. De rivier de Haine wat beneden de sluis van Hensies uitkomt heeft veel sediement meegevoerd en beneden de sluis laten bezinken. Door deze verzanding tussen de sluis te Hensies en de grens met Frankrijk is scheepvaart niet meer mogelijk.

Het heeft ruim 25 jaar geduurd voor een overeenkomst tussen België (Waals Gewest) en Frankrijk tot stand kwam, om het kanaal weer geschikt te maken voor de scheepvaart. Het grote Seine Nord project zorgt er nu voor dat het kanaal weer van belang wordt. Via dit kanaal is een kortere weg naar het Canal du Centre en verder richting Sambre en Maas mogelijk.