De sluis is uitgevoerd met hefdeuren in markante heftorens. Waarom de sluis hefdeuren heeft gekregen, en de andere sluis van het zelfde tijdsbestek, Sluis 15, niet, is mij onduidelijk. Op deze sluis heb ik als sluiswachter enkele jaren ter plaatse bediend. Met het centraliseren van deze sluis, de stadsbruggen in Weert, Sluis 15 en Panheel, verdween het ter plaatse bedienen. Hierdoor verdween ook het mooie bloementuintje tussen de twee oude bedien hokjes. De oude bedienhokjes zijn ook verdwenen.

De haven is ongeveer 120 meter lang en 35 meter breed. De brug over de ingang is wel vrij laag.

De sluis vormt de verbinding tot de Zuid Willemsvaart, voor grotere schepen die niet via Sluis 20, Bassin en sluis 19 kunnen. 

Water komt vanaf de Maas door een voedingskanaal door de Boschpoort van Maastricht. Een regelbare stuw regelt de hoeveelheid water die het kanaal ingaat om het kanaal te voeden. Van hier uit worden meerdere kanalen van water voorzien. Het kanaal van Bocholt naar Herentals met alle zijtakken, het Eindhovens kanaal, het Wilhelminakanaal en het recentere Màximakanaal werken met Maaswater wat in Maastricht in het kanaal gelaten word.

De sluis ligt tussen de tunnel en het voedingskanaal van de Zuid Willemsvaart. Het is een handbediende sluis op afroep. Over de sluis ligt een ophaalbrug.

De doorgang tussen het Bassin en Sluis 19, is een gewelf of tunnel, gelegen in de Zuid Willemsvaart. De tunnel maakt het mogelijk om door een restant van de stadsmuur van Maastricht te varen.

Het vormt met de sluis met nummer 20 het beginpunt van de Zuid Willemsvaart. De binnenhaven ligt midden in het Sphinxkwartier. De haven is namelijk omringd door monumentale aardewerkfabrieken van Sphinx. De pakhuizen zijn verbouwd tot woningen en in de opgeknapte werfkelders zijn restaurants, galerietjes en terrassen te vinden.

Het is het beginpunt van de Zuid Willemsvaart, en aan de binnenkant van de sluis ligt het Bassin. De oude haven als eind en beginpunt van het kanaal. De sluis is nog uitsluitend voor recreatievaart. De beroepsvaart heeft toegang tot het kanaal via de sluis van Bosscherveld.